‘Bij elk boek is het alsof ik een cadeautje uitpak’

Elk jaar viert de stichting De Best Verzorgde Boeken de mooiste producties die de grafische sector voortbrengt. Uit honderden inzendingen selecteert een vakjury 33 boeken die uitblinken in ontwerp, productie en uitgave. Volgens directeur Esther Scholten een feest om te doen, want het kwaliteitsniveau in Nederland is hoog. ‘Ik word heel blij van de liefde waarmee mensen boeken maken.’

Vol verwachting klopte het hart van Esther Scholten eind vorig jaar. Het was weer december en dat betekent dat er net als elk jaar heel veel goed verzorgde boeken binnenkomen. ‘Bij elk boek is het alsof ik een cadeautje uitpak’, zegt Scholten. ‘Ik doe dit al jaren, maar word nog altijd verrast. Voor mij is dit het hoogtepunt van het jaar.’

Grote oogst

Geen Europese vakprijs voor best verzorgde boeken is zo oud als die in Nederland. De uitverkiezing gaat al bijna een eeuw terug, tot 1926 om precies te zijn. En nog altijd is De Best Verzorgde Boeken net als het boekenvak springlevend. Wat heet: van de in 2021 uitgegeven boeken mocht de jury er 326 beoordelen, tegen 267 in 2020. Een bijzonder grote oogst, zo vermeldt het juryrapport.

Finale in het Stedelijk Museum

De bekendmaking van de 33 geselecteerde boeken volgt in maart, met als grote finale de tentoonstelling daarvan in het Stedelijk Museum in Amsterdam in het najaar. Daar vindt ook de presentatie van de catalogus over de selectie van 2022 plaats. Daarna gaan De Best Verzorgde Boeken op tournee en worden ze getoond op diverse locaties in binnen- en buitenland.

Samenwerking tussen uitgever, ontwerper en drukker

De Nederlandse verkiezing onderscheidt zich van vakprijzen in andere landen. ‘Dat komt omdat we in de eerste plaats boeken uitverkiezen en niet alleen boekontwerpen, zoals vaak gebeurt. Het ontwerp is hartstikke belangrijk, maar een boek is veel meer dan dat. Het gaat juist om het samenspel tussen techniek, creativiteit en uitgeversschap. Als die aspecten goed bij elkaar komen in een samenwerking tussen een uitgever, een ontwerper en een drukker, dan kan daar een Best Verzorgd Boek uit voortkomen.’

Lithografie, druk en bindwijze

Ontwerp, productie (lithografie, druk en bindwijze) en uitgave: dat zijn de drie aspecten waarop de vakjury, met daarin afgevaardigden uit alle drie de vakgebieden, per boek haar oordeel loslaat. ‘Er is geen excelsheet die de juryleden afvinken. Ze bekijken het alle vijf vanuit hun eigen expertise: de ontwerper, de drukker en de uitgever. Vervolgens gaan ze twee dagen lang met elkaar in discussie en om samen tot een definitieve selectie te komen.’

Karton en kraft

Technische hoogstandjes en conceptuele doordenkers, introverte en uitbundige boeken, boeken van wereldberoemde ontwerpers en boeken van studenten, boeken uitgegeven door uitgevers, instituten en in eigen beheer: ze zitten allemaal tussen de jaarlijkse selectie. Trends zijn er ook. Zo kon de jury vorig jaar niet om de ‘overweldigende aanwezigheid’ heen van wat ze in het juryrapport ‘pakpapier’ noemde: bruin karton en bruin kaftpapier.

Wereldwijde aandacht voor Nederlandse grafische industrie

De jury heeft wat te kiezen, want het niveau van de inzendingen is hoog. Dat valt ook in het buitenland op. ‘Vanuit de hele wereld krijgen we aanvragen van musea die de Best Verzorgde Boeken willen tentoonstellen’, vertelt Scholten. ‘Dat zegt veel over de kwaliteit en de traditie van de grafische industrie in Nederland.’

Abonnement op PRINTmatters

De uitgebreide versie van dit artikel staat in PRINTmatters 1 2023.

Neem nu een abonnement op het blad en voorzie je zelf altijd als eerste van de complete verhalen